مولکول های آلی مولکول هایی بسیار بزرگ و پیچیده هستند که در طبیعت وجود دارند. از جمله مفید ترین این مولکول های آلی خانواده کربوکسیلیک اسیدها هستند. این خانواده تنوع زیادی دارند و بسیار گسترده هستند. هیومیک اسید(humic-acid) نیز یکی از اعضای اصلی این خانواده ی بزرگ بوده که با خاصیت اسیدی که دارد در بسیاری از صنایع از آن استفاده می گردد.
در واقع هیومیک اسید یک ترکیب آلی محسوب می شود و جزو کود های بسیار مفید خانواده کود های ارگانیک و محرک رشد به شمار میرود. این اسید به رنگ قهوه ای تیره است و ساختار بسیار پیچیده و گسترده ای دارد به همین دلیل است که به راحتی در آلکالین ها حل می شود. هیومیک اسید در بسته بندی های متنوع به سه فرم فیزیکی مایع، پودری و گرانول به بازار عرضه شده که هر یک با توجه به کارایی و کارکردی که دارند مورد استفاده قرار خواهند گرفت. برای مطالعه بیشتر در این مورد به مقاله کود هیومیک اسید چه کاربردی دارد مراجعه فرمائید.
تولید هیومیک اسید مایع به طول معمول در طبیعت انجام می گیرد. با تحت فشار و گرما قرار گرفتن بقایای گیاهی و جانوری طی سالیان طونانی ماده ی سیاه رنگی به نام هوموس تشکیل می شود. هوموس با فرایند های پیچیده ای تبدیل به لئوناردیت شده و از لئوناردیت تولید هیومیک اسید مایع انجام می گردد.
کود اسید هیومیک از آن دسته از اسید های آلی است که به دست طبیعت ساخته می شود. برای تولید هیومیک اسید مایع به صورت دستی در طبیعت کافیست که مقداری شاخ و برگ گیاهان را در زیر لایه ای از خاک قرار دهید و برای سه ماه رطوبت، آب و گرمای لازم را برای این قسمت تهیه کنید و پس از گذشت سه ماه این مواد به خاک بسیار حاصلخیزی به نام کمپوست تبدیل می گردند و اگر این فرآیند به همین شکل به مدت یک سال ادامه داشته باشد، بعد از گذشت زمان خاک کمپوست به ماده ی هوموسی هیومیک اسید تبدیل خواهد شد.
در این چرخه هیومیک اسید به شکل طبیعی ساخته می شود اما نمیتوان از این هیومیک اسید در این چرخه، تولید هیومیک اسید مایع کرد. هیومیک اسید مایع از ماده ای به نام لئوناردیت ساخته می شود.
در طبیعت چرخه ی دیگری وجود دارد که تولید هیومیک اسید مایع در آن انجام می شود. فرآیند تولید هیومیک اسید مایع در این چرخه به این شکل است که بعد از مرگ هر گیاه یا جانداری باقیمانده های بدن آنها در طبیعت باقی می ماند. باکتری های تجزیه کننده این از این مواد باقیمانده تغذیه می کنند و آنها را به مواد دیگری تجزیه می کنند.
این بقایا ممکن است توسط جانوران دیگر خورده شوند یا وارد چرخه تولید گیاهی شوند که در ادامه تغییر شکل پیدا می کنند و در سالیان طولانی به ماده ای به نام هوموس تبدیل می شوند و سپس تبدیل به ماده ای به نام لئوناردیت می گردد. معادن لئوناردیت در مناطق خاصی در سرتاسر دنیا وجود دارد.
لئوناردیت استخراج شده از معادن بعد از فراوری در کارخانه های تولید هیومیک اسید مایع تبدیل به کود مورد مصرف برای انواع گیاهان می شود. مواد اصلی تشکیل دهنده هیومیک اسید ترکیبات آلی و ارگانیک متفاوت همچون اسید های آمینه, پپتید ها, فنول ها, آلدئید ها و اسید های نوکلئیک در پیوند با انواع کاتیون ها هستند.
مهندس نیلوفر مسیبی
کارشناس ارشد گیاه پزشکی